YAKLAŞIM DERGİSİ:4734 Sayılı Kamu İhale Kanununa İstinaden

                                         YAKLAŞIM DERGİSİ 2003 TEMMUZ

4734 Sayılı Kamu İhale Kanununa İstinaden

4734 SAYILI KAMU İHALE KANUNU’NA
İSTİNADEN “DOĞRUDAN TEMİN” USULÜ

İLE TEMİN EDİLEN ALIMLAR NEDENİYLE

DÜZENLENEN KAĞITLAR VE DAMGA
VERGİSİ UYGULAMASI

I- GİRİŞ

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 18. maddesinde “doğrudan temin” ihale usulleri arasında sayılmış ve 22. maddenin “d” bendinde idarelerin güncellenen tutar olan 6.365.000.000 Türk Lirası’nı aşmayan ihtiyaçlarını doğrudan temin usulü ile almaları öngörülmüştür. Bu itibarla; bu bent kapsamında 2003/4 no.lu Kamu İhale Tebliği’ne istinaden yapılacak alımlarda şartname düzenlenmesinin zorunlu olmadığı, Vergi Usul Kanununa göre fatura ve fatura yerine geçen belgelerin 4734 ve 4735 sayılı Kanunların uygulanması bakımından sözleşme yerine geçeceği değerlendirilmektedir. Ancak, alımın niteliğine göre şartname ve/veya sözleşme düzenlenmesine gerek görülmesi halinde idarelerce ihtiyacına uygun sözleşmelerin düzenlenmesi mümkün bulunmaktadır.

Yukarıdaki açıklamalar doğrultusunda sözleşme yapılmadan sadece, fatura ve fatura yerine geçen belgelere istinaden yapılacak ödemelerde sözleşme ve ihale kararına ilişkin damga vergisi açıklanmaya çalışılmıştır.

 

II- KAMU İHALE KANUNU'NA İSTİNADEN “DOĞRUDAN TEMİN” USULÜ İLE YAPILAN ALIMLARDA DAMGA VERGİSİ

Bilindiği üzere, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun (1) “doğrudan temin” başlıklı 22. maddesinin (d) bendinde, idarelerin beş milyar (01.02.2003 tarihinden itibaren güncellenen tutar 6.365.000.000) Türk Lirasını aşmayan ihtiyaçlarının ilan yapılmaksızın doğrudan temini usulüne başvurabilecekleri belirtilmiş, aynı maddenin son fıkrasında da; “(d) bendinin uygulanması halinde, ihale komisyonu kurulmadan ve teminat alınmadan ihale yetkilisince görevlendirilecek kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak ihtiyaçlar temin edilir. Bu bent gereğince temin edilen ihtiyaçlara ilişkin olarak hazırlanan sözleşmelerin notere onaylattırılması ve tescil ettirilmesi zorunlu değildir.”  hükmü yer almıştır.

Diğer taraftan, 2003/4 no.lu Kamu İhale Tebliği’nin (2) “4. 4734 sayılı Kanun’un 22. maddesinin (d) bendi gereğince ihtiyaçların temini” başlıklı bölümünün 4. paragrafında, “... bu bent kapsamında yapılacak alımlarda şartname düzenlenmesinin zorunlu olmadığı, Vergi Usul Kanunu’na göre fatura veya fatura yerine geçen belgelerin 4734 ve 4735 sayılı Kanunların uygulanması bakımından sözleşme yerine geçeceği değerlendirilmektedir. Ancak, alımın niteliğine göre şartname ve/veya sözleşme düzenlenmesine gerek görülmesi halinde idarelerce, 4734 sayılı Kanun’un 27. maddesi dikkate alınmak suretiyle işin niteliğine uygun ve ihtiyacı karşılayacak şekilde şartnamelerin hazırlanması ve tip sözleşmeler yerine 4735 sayılı Kanun’un 7. maddesi de dikkate alınarak idarenin ihtiyacına uygun sözleşmelerin düzenlenmesi mümkün bulunmaktadır.” denilmektedir.

Yukarıda sözü edilen Kanun hükümleri ve Tebliğ esasları çerçevesinde, idarelerin 6.365.000.000 Türk Lirasını aşmayan ihtiyaçlarının doğrudan teminine ilişkin olarak düzenlenen sözleşmenin (veya bu mahiyetteki kağıdın) 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’na ekli “1” sayılı tablonun I-1/a fıkrasına göre binde 7,5 nispetinde damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir. Öte yandan, 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun 2. maddesinde, “vergiye tabi kağıtların mahiyetinde bulunan veya onların yerini alan mektup ve şerhlerle, bu kağıtların hükümlerinin yenilenmesine, uzatılmasına, değiştirilmesine, devrine veya bozulmasına ilişkin mektup ve şerhlerin damga vergisine tabi olacağı” açıklanmış, Kanun’a ekli “1” sayılı tablonun “II. Kararlar ve Mazbatalar” başlıklı bölümünün 2. fıkrasında da, “artırma ve eksiltme kanunlarına tabi olan veya olmayan daire ve kurumların yetkili organlarınca verilen her türlü ihale kararlarının binde 4,5 nispetinde damga vergisine tabi tutulacağı” hükme bağlanmıştır.

Buna göre, artırma ve eksiltme kanununa tabi olsun veya olmasın bütün daire ve kurumların yetkili mercilerince bir malın artırma ve eksiltme, pazarlık ve sair şekilde alınması, satılması veya bir hizmetin görülmesi, gördürülmesi maksadıyla vergilen her türlü kararlar ihale kararlarıdır. Bu meyanda ihale kararı mahiyetinde bulunan veya onun yerine geçmek üzere kağıt üzerine konulan şerhlerin de ihale kararı olarak kabulü gerekir.

Bu çerçevede, 4734 sayılı Kanun’un 22/d bendi hükmüne göre yapılacak alımlarda ihale komisyonu kurulması zorunlu bulunmamakla birlikte madde kapsamında yapılan alımların bedellerinin ödenebilmesi için ihale yetkilisinin onayı veya oluru alınıyorsa sözkonusu onay veya olurun; veya yapılan alımların bedellerinin ödenebilmesi için düzenlenen harcama belgelerinin (fatura, gider pusulası) herhangi bir yerine yetkililerce “sarfı uygundur” veya “rayice uygundur” şeklinde ya da benzeri bir şerh konulduğu takdirde bu şerhlerin ihale kararı olarak 488 sayılı Kanun’a ekli “1” sayılı tablonun II/2. fıkrası gereğince binde 4,5 nispetinde damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir.
 

III- SONUÇ

Kamu İhale Tebliği kapsamında yapılacak alımlarda sözleşme yapılmadan fatura ve fatura yerine geçen belgeler karşılığı yapılan teminlerde, faturanın sözleşme yerine geçmesi halinde sözleşme ve ihale kararına ilişkin damga vergisi uygulaması yukarıda izah edilmeye çalışılmıştır.

 

*         Yeminli Mali Müşavir